Günümüzde sürdürülebilirlik, ticaretin temel bir unsuru haline gelmiştir. İşletmelerin çevresel ve sosyal etkilerini azaltırken ekonomik büyümeyi sürdürmesi için devletler, teşvik mekanizmaları ile şirketleri desteklemektedir. Bu teşvikler, küçük ve büyük ölçekli işletmelerin sürdürülebilir ticaret uygulamalarını hayata geçirmelerini kolaylaştırarak hem toplumsal fayda yaratmayı hem de küresel sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlamayı amaçlar. Bu yazıda, sürdürülebilir ticaret uygulamaları için sunulan devlet teşviklerini ve özellikle Türkiye’de uygulanan Responsible® Programı’nı inceleyeceğiz.
Devlet Teşviklerinin Öne Çıkan Türleri
1. Vergi İndirimleri ve Muafiyetler
Birçok ülke, çevre dostu teknolojilere ve enerji verimliliği sağlayan projelere yatırım yapan işletmelere vergi indirimleri sunmaktadır. Örneğin:
- Yenilenebilir enerji sistemlerine geçiş yapan şirketler için gelir veya kurumlar vergisi indirimi.
- Karbon salınımını azaltan projelere yönelik yatırım teşvikleri.
- Çevre dostu üretim süreçleri için amortisman kolaylıkları.
2. Doğrudan Hibe ve Fonlar
Devletler, sürdürülebilir ticaret projelerini desteklemek için doğrudan mali destek sağlayabilir. Bu hibeler genellikle:
- Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı,
- Atık yönetimi sistemlerinin kurulması,
- Çevresel inovasyon projelerinin geliştirilmesi gibi alanlarda verilmektedir.
3. Düşük Faizli Krediler ve Finansman Olanakları
Bankalar ve finansal kurumlar aracılığıyla sunulan düşük faizli krediler, işletmelerin sürdürülebilirlik yatırımlarını finanse etmelerine yardımcı olur. Bu tür krediler genellikle enerji verimliliği projeleri, geri dönüşüm tesisleri veya yeşil bina projeleri için sağlanmaktadır.
4. Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Destekleri
Devlet teşvikleri, çevresel inovasyon ve sürdürülebilir teknolojilerin geliştirilmesine yönelik Ar-Ge çalışmalarını da kapsar. Bu teşvikler, işletmelerin çevre dostu ürünler ve hizmetler geliştirmesini kolaylaştırır.
5. Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri
Bazı ülkeler, işletmelere sürdürülebilirlik uygulamalarını benimsemeleri için üretsiz veya düşük maliyetli eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunmaktadır. Bu hizmetler, işletmelerin sürdürülebilirlik stratejilerini daha etkili bir şekilde planlamalarına ve uygulamalarına yardımcı olur.
Responsible® Programı Nedir?
Responsible® Programı, Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı tarafından, Avrupa Yeşil Mutabakatı’na uyum sağlamaya yönelik bir danışmanlık destek programıdır. Program, şirketlerin çevresel, sosyal ve yönetişim bazlı kriterlere uyum sağlayarak sürdürülebilirliklerini artırmayı hedeflemektedir. Bu kapsamda, şirketlerin danışmanlık hizmet giderlerinin %50’si, toplamda 10 milyon TL’ye kadar desteklenmektedir.
Responsible® Programı’nın Amacı ve Kapsamı
Programın temel amacı, Türkiye’nin ihracatının Avrupa Yeşil Mutabakatı sürecinden olumsuz etkilenmemesi ve ihraç pazarlarını kaybetmemesidir. Bu doğrultuda, ihracatçıların farkındalıklarının artırılması ve sürece ilişkin yol haritasının oluşturulmasına yönelik kapsamı bir destek sağlanmaktadır.
Responsible® Programı’ndan Faydalanmak İçin İzlenmesi Gereken Adımlar
- Başvuru Süreci Şirketler, Responsible® Programı’na başvurularını Ticaret Bakanlığı’nın resmi web sitesi üzerinden gerçekleştirebilirler. Başvuru sırasında, şirketlerin sürdürülebilirlik hedefleri ve projeleri hakkında detaylı bilgi sunmaları gerekmektedir.
- Danışmanlık Hizmetleri Program kapsamında, şirketler çevresel, sosyal ve yönetişim kriterlerine uyum sağlamak için gerekli olan danışmanlık hizmetlerini alabilirler. Bu hizmetler, şirketlerin sürdürülebilirlik stratejilerini daha etkili bir şekilde planlamalarına ve uygulamalarına yardımcı olur.
- Destek Oranı ve Süresi Program, 5 yıl süreyle %50 oranında destek sağlamaktadır. Bu destek, şirketlerin danışmanlık hizmet giderlerinin toplamda 10 milyon TL’ye kadar olan kısmını kapsamaktadır.
Türkiye’de ve Dünyada Örnek Devlet Teşvikleri
Türkiye
- Enerji Verimliliği Destekleri: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, enerji tasarrufu sağlayan projeler için destek sunmaktadır.
- KOSGEB Yeşil Dönüşüm Destekleri: Küçük ve orta ölçekli işletmelere, çevre dostu projeler için finansman ve danışmanlık desteği sağlamaktadır.
- Yenilenebilir Enerji Yatırımları Teşvikleri: Yenilenebilir enerjiye yönelik yatırımlarda vergi indirimi ve yatırım yeri tahsisi gibi avantajlar sunulmaktadır.
Avrupa Birliği
- Horizon Europe Programı: Çevre ve sürdürülebilirlik projeleri için büyük ölçekli fonlar sağlamaktadır.
- Life Programı: Çevresel ve iklim projelerine yönelik finansman desteği sunan bir AB inisiyatifidir.
Amerika Birleşik Devletleri
- Clean Energy Tax Credits: Yenilenebilir enerji yatırımları için vergi kredileri sağlamaktadır.
- Small Business Innovation Research (SBIR) Programı: KOBİ’lere çevresel yenilik projeleri için finansal destek sunmaktadır.
Sonuç
Devlet teşvikleri, işletmelerin sürdürülebilir ticaret uygulamalarını benimsemelerinde güçlü bir araçtır. Bu teşviklerden faydalanarak şirketler, çevresel etkilerini azaltırken aynı zamanda maliyet avantajı sağlayabilir ve rekabet güçlerini artırabilir. Şirketlerin, Responsible® Programı gibi özel destek mekanizmalarını stratejik bir şekilde değerlendirerek sürdürülebilirlik yolculuklarında önemli adımlar atmaları gerekmektedir. Hem yerel hem de uluslararası düzeyde sunulan teşvik programları, sürdürülebilir bir ticaret anlayışını destekleyen kritik bir itici güç olmayı sürdürmektedir.
